VI. GAŠENJE POŽARA I NAKNADE
Član 47.
Svaki gradjanin koji primeti požar dužan je da ga ugasi, ako to može da učini bez
opasnosti za sebe ili drugoga.
Ako gradjanin ne može sam da ugasi požar, dužan je da o požaru odmah obavesti
najbližu vatrogasnu jedinicu, stanicu milicije ili ma koji opštinski organ.
Organizacije i organi dužni su da o svakom požaru koji nastane u ovim organizacijama,
odnosno organima, odmah obaveste opštinski organ.
Član 48.
U gašenju požara i spasavanju ljudi i imovine ugroženih požarom, dužne su da
učestvuju organizacije i organi, svojom radnom snagom, alatom, prevoznim, tehničkim i
drugim odgovarajućim sredstvima pogodnim za pružanje pomoći u gašenju i otklanjanju
posledica požara, a gradjani još i svojim ličnim radom, na način i pod uslovima utvrdjenim
zakonima i propisima donesenim na osnovu zakona.
Član 49.
Organizacije i organi ne smeju da angažuju radnika vatrogasne jedinice da gasi požar
ako nije stručno osposobljen za gašenje požara.
Član 50.
Vatrogasna jedinica čim sazna da je izbio požar na njenom području dužna je da odmah
preduzme mere za gašenje požara.
Član 51.
Kad vatrogasna jedinica ne može sama da ugasi ili lokalizuje požar, rukovodilac akcije
gašenja požara zatražiće pomoć od drugih vatrogasnih jedinica sa teritorije opštine.
Kad se gašenje požara ne može postići na način iz stava 1. ovog člana opštinski organ
može zatražiti od opštinskih organa susednih opština da učestvuju sa svojim vatrogasnim
jedinicama u gašenju požara.
Opštinski organ od koga je tražena pomoć dužan je da pruži tu pomoć, ali će pri tome
obezbediti neophodan broj vatrogasaca i tehničku opremu za zaštitu sopstvenog područja.
21
Član 52.
Gašenjem požara rukovodi rukovodilac vatrogasne jedinice koja je prva započela da
gasi požar, ako se rukovodioci vatrogasnih jedinica, koje učestvuju u gašenju požara, drugačije
ne sporazumeju.
Član 53.
U cilju nesmetanog gašenja požara i zaštite ljudi i imovine ugroženih požarom
rukovodilac akcije gašenja požara ima pravo i dužnost da:
1). zabrani pristup nepozvanim licima na mesto gašenja požara kao i saobraćaj
pored toga mesta;
2). naredi evakuaciju lica i imovine iz ugroženih prostorija i objekata;
3). naredi prekid dovodjenja električne struje, gasa i tečnih goriva;
4). naredi upotrebu vode i drugih sredstava za gašenje požara koju koriste
gradjani, organizacije i organi ako se na drugi način ne može obezbediti
potrebna količina vode, odnosno drugih sredstava za gašenje požara;
5). naredi korišćenje vozila gradjana, organizacija i organa radi prevoza
povredjenih u požaru, evakuacije lica i imovine i dopremanja sredstava za
gašenje požara;
6). naredi delimično ili potpuno rušenje objekata ili delova objekata, koji nisu
zahvaćeni požarom, u slučaju da se na drugi način ne može obezbediti
gašenje požara ili spasavanje života ljudi;
7). preduzme mere za obezbedjenje evakuisane imovine;
8). nasilno otvori zaključani objekat ili prostoriju radi gašenja požara i
spasavanja ljudi i imovine;
9). naredi licima koja stanuju u neposrednoj blizini mesta požara, kao i licima
koja se zateknu na mestu požara, da pruže pomoć u gašenju požara i
spasavanju ljudi i imovine.
Rukovodilac akcije gašenja požara, dužan je da preduzme sve potrebne mere da se
sačuvaju tragovi i predmeti koji mogu da posluže za utvrdjivanje uzroka požara.
Član 54.
U slučaju izbijanja požara širih razmera, opštinski organ može narediti svim sposobnim
licima sa teritorije opštine, koja su starija od 16 godina, da učestvuju u gašenju požara i
spasava nju ljudi i imovine.
Opštinski organ može narediti gradjanima, organizacijama i organima da vatrogasnim
jedinicama stave na raspolaganje alat, prevozna, tehnička i druga sredstva potrebna za gašenje
požara i spasavanje ljudi i imovine ugroženih požarom.
22
Član 55.
Teritorijalne vatrogasne jedinice dužne su da pruže pomoć vojnim vatrogasnim
jedinicama, na traženje nadležnog vojnog starešine.
U slučaju iz stava 1. ovog člana, gašenjem požara rukovodi starešina vojne vatrogasne
jedinice, a ako takvog nema, shodno će se primeniti odredba iz člana 52. ovog Zakona.
Član 56.
Vatrogasne jedinice mogu pružiti pomoć u gašenju požara, spasavanju ljudi i imovine
ugroženih požarom i na teritoriji susedne države ako se takva pomoć zatraži.
Odobrenje za pružanje pomoći daje funkcioner koji rukovodi opštinskim organom. O
datom odobrenju obaveštava se Republički sekretarijat.
Član 57.
Ako je za gašenje požara i spasavanje ljudi i imovine ugroženih požarom potrebna
pomoć vatrogasnih jedinica susedne države, tu pomoć traži funkcioner koji rukovodi
opštinskim organom. O zatraženoj pomoći obaveštava se Republički sekretarijat.
Član 58.
Gradjani koji su u radnom odnosu, a učestvuju u gašenju požara i spasavanju ljudi i
imovine ugroženih požarom imaju pravo na naknadu ličnog dohotka za vreme odsustvovanja
sa rada.
Gradjani koji vrše samostalnu poljoprivrednu, zanatsku ili drugu delatnost imaju pravo
na naknadu izgubljene zarade za vreme učestvovanja u gašenju požara i spasavanju ljudi i
imovine ugroženih požarom.
Naknade iz stavova 1. i 2. ovog člana isplaćuju se iz sredstava opštine na čijem
području je gašen požar, odnosno organizacije i organa čija je imovina spasavana.
Član 59.
Organizacije, organi i gradjani koji po odredbama ovog Zakona stavljaju na
raspolaganje vatrogasnoj jedinici alat, prevozna, tehnička i druga sredstva za gašenje požara i
spasavanje ljudi i imovine, imaju pravo na naknadu štete koja nastane na ovim sredstvima
prilikom gašenja ili u vezi sa gašenjem požara.
Organizacije, organi i gradjani imaju pravo i na naknadu troškova za korišćenje
uredjaja i sredstava koji su upotrebljeni za gašenje ili u vezi sa gašenjem požara, odnosno
otklanjanjem posledica požara u slučajevima iz člana 53. stav 1. tačke 4. i 5. ovog Zakona.
Pravo iz stava 2. ovog člana ne pripada organizacijama, organima i gradjanima kod
kojih je gašen požar ili je postajala neposredna opasnost da budu ugroženi požarom.
23
Naknadu štete i troškova iz stavova 1. i 2. ovog člana snosi organizacija i organ za čije
potrebe je angažovana vatrogasna jedinica, odnosno opština na čijoj teritoriji je gašen požar.
Član 60.
Opština, organizacije i organi i dobrovoljno vatrogasno društvo, čija je vatrogasna
jedinica učestvovala u gašenju požara ili spasavanju ljudi i imovine van područja za koje je
jedinica osnovana, ima pravo na naknadu:
1). troškova dolaska ljudstva i dopreme sprava, opreme i sredstava i troškova
njihovog povratka;
2). pričinjene štete na spravama i opremi za vreme dolaska i povratka, ako šteta
nije nastala usled dotrajalosti sprava i opreme ili grubom nepažnjom
vatrogasne jedinice;
3). utrošenih sredstava u gašenju požara i spasavanju ljudi i imovine.
Naknadu iz stava 1. ovog člana u visini pričinjenih troškova, odnosno nastale štete,
snosi organizacija i organ koji je tražio pomoć za gašenje požara i spasavanje ljudi i imovine,
odnosno opština na čijoj teritoriji je gašen požar.
Član 61.
Članovi vatrogasnih društava i druga lica koja su po osnovu radnog odnosa ili po
nekom drugom osnovu socijalno osigurana, a koja pri gašenju požara, spasavanju ljudi i
imovine ugroženih požarom, elementarnim i drugim nepogodama pri otklanjanju posledica
elementarnih i drugih nesreća, odlasku na vežbe, na vežbi i na povratku sa vežbe protivpožarne
zaštite, kao i za vreme stručnog usavršavanja, koje organizuje vatrogasno društvo ili vatrogasni
savez, poginu, budu povredjeni ili se razbole, a ta bolest nastupi neposredno ili isključivo kao
posledica vršenja navedenih dužnosti, imaju prava iz zdravstvenog odnosno penzijskog i
invalidskog osiguranja kao da su pretrpeli nesreću na svom redovnom poslu.
Članovi dobrovoljnih vatrogasnih društava i druga lica, koja po svom redovnom
zanimanju nisu socijalno osigurana, osigurani su u zdravstvenom i invalidskom osiguranju kao
lica koja učestvuju u organizovanim javnim radovima, ako pod okolnostima navedenim u
stavu 1. ovog člana, poginu, budu povredjeni ili se razbole, a ta bolest nastupi neposredno ili
kao isključiva posledica vršenja aktivnosti po osnovu po kojem su osigurani.
24
VII. UPRAVNI NADZOR U OBLASTI ZAŠTITE OD
POŽARA
Član 62.
Nadzor nad sprovodjenjem propisa i mera zaštite od požara utvrdjenih zakonom i
propisima donesenim na osnovu zakona vrši nadležni organ uprave za unutrašnje poslove.
Nadzor iz stava 1. ovog člana obuhvata nadzor nad zakonitošću rada organizacija i
organa i inspekcijski nadzor.
Član 63.
U vršenju nadzora nad zakonitošću rada, nadležni organ uprave za unutrašnje poslove
ostvaruje uvid u samoupravni opšti akt kojim se uredjuje organizacija, mere i poslovi u vezi sa
sprovodjenjem zaštite od požara radi utvrdjivanja njegove saglasnosti sa ovim Zakonom, na
osnovu ovog Zakona donetim propisima, odlukama skupština opština, tehničkim normativima
i standardima i drugim propisima iz oblasti zaštite od požara.
Ako nadležni organ uprave za unutrašnje poslove utvrdi da samoupravni opšti akt nije
u saglasnosti sa propisima iz stava 1. ovog člana naložiće organizaciji udruženog rada i drugoj
samoupravnoj organizaciji i zajednici da najkasnije u roku od 60 dana utvrdjenu nesaglasnost
otkloni.
Ako organizacija udruženog rada i druga samoupravna organizacija i zajednica u
odredjenom roku ne otkloni utvrdjenu nesaglasnost, nadležni organ uprave za unutrašnje
poslove, o tome će obavestiti skupštinu opštine radi preduzimanja mera utvrdjenih zakonom.
Član 64.
U vršenju inspekcijskog nadzora kod organizacija i organa, gradjana i gradjanskih
pravnih lica nadležni organ uprave za unutrašnje poslove ostvaruje neposredni uvid u
sprovodjenju mera zaštite od požara propisanih ovim Zakonom, organizovanje vatrogasnih
jedinica i službi zaštite od požara i drugih mera, prava i obaveza propisanih ovim Zakonom,
odlukama opštinske skupštine, tehničkim normativima i standardima iz oblasti zaštite od
požara.
Član 65.
Opštinski organ vrši sve poslove upravnog nadzora za zaštitu od požara osim onih koji
su ovim Zakonom ili posebnim propisima stavljeni u nadležnost Republičkog sekretarijata.
25
Član 66.
Republički sekretarijat, pored poslova koji su mu zakonom stavljeni u nadležnost u
oblasti zaštite od požara, vrši i to:
1). inspekcijski nadzor nad sprovodjenjem propisa o zaštiti od požara i nadzor
nad zakonitošću rada u organizacijama udruženog rada koje se bave
proizvodnjom za vojne potrebe;
2). daje saglasnost na investiciono-tehničku dokumentaciju i odobrava lokaciju
za objekte organizacija udruženog rada koje se bave proizvodnjom za vojne
potrebe, u pogledu zastupljenosti mera zaštite od požara;
3). daje saglasnost na investiciono-tehničku dokumentaciju za naftovode i
gasovode koji povezuju područja dve ili više medjuopštinskih regionalnih
zajednica, odnosno područje medjuopštinske regionalne zajednice sa
teritorijom grada Beograda;
4). uz pribavljanje mišljenja nadležnih organa u pokrajini daje saglasnost na
investiciono-tehničku dokumentaciju za naftovode i gasovode koji povezuju
teritoriju socijalističkih autonomnih pokrajina sa područjem Socijalističke
Republike Srbije, van teritorija socijalističkih autonomnih pokrajina; i
5). učestvuje u vršenju uvidjaja kod većih požara i preduzima mere za
utvrdjivanje uzroka požara i otklanjanja štetnih posledica.
Član 67.
Upravni nadzor iz oblasti zaštite od požara vrše ovlašćeni radnici organa unutrašnjih
poslova (u daljem tekstu: inspektori).
Član 68.
Organizacije, organi i gradjani dužni su da omoguće inspektorima nesmetano vršenje
upravnog nadzora u oblasti zaštite od požara i pružaju im potrebne podatke i obaveste u vezi sa
ovim poslovima.
Član 69.
U vršenju nadzora nad sprovodjenjem propisa u oblasti zaštite od požara inspektori
saradjuju sa drugim inspekcijskim organima, službama i organizacijama.
Kad inspektor prilikom vršenja nadzora utvrdi povredu propisa iz nadležnosti drugog
inspekcijskog organa, obavestiće o tome odgovarajući inspekcijski organ.
26
Član 70.
Ako organizacije, organi i gradjani nisu sproveli propisane mere za zaštitu od požara,
nadležni organ uprave za unutrašnje poslove pokrenuće prekršajni postupak, odnosno izdaće
nalog o izvršenju tih mera i odrediti rok za njihovo izvršenje.
Član 71.
Nadležni organ uprave za unutrašnje poslove može, pored propisanih mera za zaštitu
od požara, rešenjem odrediti preduzimanje i sledećih mera:
1). da zabrani upotrebu orudja i sredstava od kojih preti neposredna opasnost za
izbijanje požara ili eksplozije, dok se ne preduzmu mere da se opasnost
otkloni;
2). zabrani vršenje odredjenog posla u objektu, prostoriji, odnosno prostoru od
koga očigledno preti opasnost za izbijanje i širenje požara, ako se drugim
protivpožarnim merama (preuredjivanje objekta, prostorije, postavljanjem
protivpožarnih zapreka i slično) ova neposredna opasnost ne može otkloniti;
3). da se izvrši pregradjivanje i druge adaptacije na objektima u cilju sprečavanja
izbijanja i širenja požara;
4). da zabrani pušenje i upotrebu otvorene vatre i svetiljke sa otvorenim
plamenom na odredjenom mestu;
5). da se izvrši nabavka neophodno potrebne vatrogasne opreme i sredstava za
gašenje požara kao i njihovo održavanje u ispravnom stanju;
6). da zabrani upotrebu uredjaja, opreme i sredstava za gašenje požara ako ne
odgovaraju jugoslovenskim standardima ili ako ne poseduju atest odredjene
stručne ustanove;
7). da odredi i druge mere koje imaju cilj da spreče neposredno izbijanje i širenje
požara.
Žalba protiv rešenja iz prethodnog stava pod tačkama 1, 4, 6. i 7. ne odlaže njegovo
izvršenje.
Član 72.
O izvršenom inspekcijskom pregledu inspektor je dužan da sačini zapisnik. Primerak
zapisnika uručuje organizaciji i organu kod koga je izvršen pregled.
Član 73.
Opštinski organ dužan je da vodi propisanu evidenciju iz oblasti zaštite od požara.
27